Fekal inkontinansı (dışkı kaçırma hastalığı) olan bir çocuk, tuvalete gidene kadar rektumunda dışkısını tutamaz. Fekal inkontinansın nedenleri ani bir kabızlık vakasından rektumdaki hasarlı kaslara veya sinirlere kadar uzanır. Rektum, bağırsak hareketlerini kontrol eden ve sinyal veren bağırsağın son bölümüdür.
Çocuğunuzda dışkı veya bağırsak inkontinansı varsa, nedenini ve tedavisini belirlemek için bir doktora görünmeniz gerekir. Fekal inkontinans çocuklarda doğum kusuru veya hastalık nedeniyle ortaya çıkabilir, ancak çoğu durumda kronik kabızlıktan kaynaklanır.
Çocuklarda Kabızlık ve Dışkı Kaçırma Hastalığı Nedenleri
Lazımlık eğitimi almış çocuklar genellikle tuvalete gitmeyi reddettikleri için kabız olurlar. Sorun, umumi tuvalet kullanmanın utancından veya oynamayı bırakıp tuvalete gitme isteksizliğinden kaynaklanabilir. Ancak çocuk dışkıyı tutmaya devam ederse, dışkı rektumda birikecek ve sertleşecektir. Çocuğun karnı ağrıyabilir ve aç olmasına rağmen fazla yemek yemeyebilir. Sonunda dışkıyı çıkardığında, durum ağrılı olabilir ve bu da bağırsak hareketi korkusuna yol açabilir.
Kabız olan bir çocuk iç çamaşırını kirletebilir. Kirlenme, bağırsakta daha yukarıdan gelen sıvı dışkı, rektumdaki sert dışkıyı geçip dışarı sızdığında meydana gelir. Kirlenme fekal inkontinansın bir işaretidir. Çocuğunuzun bunu bilerek yapmadığını hatırlamaya çalışın. Sıvı dışkıyı kontrol edemez ve geçtiğini bile anlamayabilir.
Sorunu tedavi etmenin ilk adımı, yerleşik tabureyi geçmektir. Doktor, magnezyum sitrat, mineral yağ veya polietilen glikol gibi bağırsağı temizlemeye yardımcı olan bir veya daha fazla lavman veya bir içecek reçete edebilir.
Bir sonraki adım, gelecekteki kabızlığı önlemektir. Çocuğunuzun tedavisinin bu bölümünde büyük bir rol oynayacaksınız. Çocuğunuza bağırsak alışkanlıklarını öğretmeniz gerekebilir, bu da çocuğunuzu düzenli bağırsak hareketleri için eğitmek anlamına gelir. Uzmanlar, bağırsak alışkanlığı kötü olan çocukların ebeveynlerinin, çocuklarını günde dört kez (yemeklerden sonra ve yatmadan önce) 5 dakika tuvalete oturmaya teşvik etmelerini tavsiye ediyor. Bağırsak hareketleri için ödüller verin ve çocuğunuzu idrar kaçırma atakları için cezalandırmamanın önemli olduğunu unutmayın.
Fekal İnkontinansın Belirtileri Nelerdir?
Fekal inkontinanslı çocuklar tuvaleti kullanmadıklarında, özellikle öksürdüklerinde, hapşırdıklarında veya gaz çıkardıklarında dışkı kaçırabilirler. Ayrıca tuvalete ulaşmadan önce dışkılarını kaçırabilirler.
Fekal İnkontinans Risk Faktörleri
Fekal inkontinans riski en yüksek olan çocuklar şu şekildedir;
- İshale neden olan bir hastalık
- İshale neden olan gıda hassasiyetleri
- Bağırsak hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olan sinirlerde hasar
- Pelvik taban kaslarında hasar (eliminasyona yardımcı olan kaslar)
- Birden fazla kronik hastalık
- Hemoroid
- Kabızlık
- Bağırsak kontrolünü etkileyen fiziksel anormallikler
Fekal İnkontinans Teşhisi
Fekal inkontinans diğer koşullara benzeyebilir. Durumu teşhis etmek için çocuğun doktoru aşağıdakileri dikkate alacaktır;
Çocuğun genel sağlık ve tıbbi geçmişi
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere, çocuğun semptomlarının bir açıklaması,
– Ne zaman ortaya çıktığı
– Çocuğun dışkı kaçırmasına neden olan herhangi bir beslenme veya fiziksel aktivite
– Ağrı, kabızlık veya hastalık gibi ilgili endişeler
– Olayların ne kadar şiddetli olduğu
Fizik muayene
Doktor ayrıca şunları içerebilecek görüntüleme testlerinin sonuçlarını da dikkate alacaktır;
Anorektal Manometre: Çocuğunuzun doktoru ince, esnek bir tüp kullanarak anüs ve rektum çevresindeki kasların ve sinirlerin ne kadar iyi çalıştığını kontrol eder.
Manyetik rezonans görüntüleme: MRI görüntüleme, anüs ve rektumun yapısıyla ilgili sorunları belirlemeye yardımcı olabilir.
Anorektal ultrasonografi: Ses dalgaları anüs ve rektumdaki yapıların görüntülerini oluşturur.
Defekografi: Bu, doktorun çocuğun rektumunda ne kadar dışkı depolayabileceğini ve vücudunun dışkıyı nasıl idare ettiğini bulmasına yardımcı olan bir röntgendir.
Proktosigmoidoskopi: Doktor, esnek bir tüp kullanarak, yara izi veya iltihaplanma kanıtı için çocuğun rektumunun ve alt bağırsağının içine bakacaktır.
Doktor ayrıca, dışkı kaçırma çocuğun özgüvenini tehdit edebileceğinden, durumun onları duygusal ve sosyal olarak nasıl etkilediğini öğrenmek için çocuğun duygularını ve yaşam kalitesini sorabilir.
Fekal İnkontinans Nasıl Tedavi Edilir?
Fekal inkontinans için önerilen tedavi, nedenine bağlıdır. Hastaların fekal inkontinansı yönetmek için birden fazla veya bir tedavi kombinasyonunu denemeleri gerekebilir. Olası tedaviler şunları içerir;
İlaç tedavisi: Çocuğun doktoru, kabızlığın veya fekal inkontinansa katkıda bulunan diğer hastalıkların kontrolüne yardımcı olmak için ilaç reçete edebilir.
Kas eğitimi: Çocuğun doktoru, çocuğun pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yardımcı olabilecek bazı egzersizler önerebilir.
Elektrik stimülasyonu: Küçük elektronik darbelere neden olan implantlar, bağırsak hareketlerini yönetmeye yardımcı olmak için cerrahi olarak önemli sinirlerin yakınına yerleştirilebilir.
Ameliyat: Bazı durumlarda, ameliyat bağırsak fonksiyonunu iyileştirebilir veya yapısal bir sorunu düzeltebilir.
Fekal İnkontinans Komplikasyonları
Fekal inkontinans ile ilişkili komplikasyonlar şunları içerebilir;
Duygusal ve sosyal sıkıntı: Fekal inkontinans utanç verici olabilir ve bazı çocuklar, gençler veya genç yetişkinler okul ve sosyal ortamlardan kaçınmak isteyebilir. Bazı çocuklar fekal inkontinans nedeniyle depresyona girebilir.
Fiziksel tahriş: Dışkıya sık maruz kalma ve silme, anüs çevresindeki cildi tahriş edebilir.
Zayıf beslenme: Zamanla, şiddetli fekal inkontinans, çocuğunuzun vücudunun yiyeceklerden yeterince yararlanamadığı anlamına gelebilir. Çocuğunuzun doktoru besin takviyeleri önerebilir.
Fekal İnkontinans Nasıl Önlenir?
Fekal inkontinansın birçok nedeni önlenemez. Bununla birlikte, aileler nedenini bulmak için teşhis sürecinden geçerken, çocuğunuzun idrar kaçırma olaylarını önlemeye yardımcı olacak yollar öğrenebilirsiniz. Örneğin, suçlu beslenme rutiniyse belirli yiyecek veya içeceklerden kaçınmak yardımcı olabilir. Bağırsak eğitimi gibi belirli tedaviler, çocuğun gün boyunca tuvalete gitmek için bir program geliştirmesine ve kazaları önlemesine yardımcı olabilir.
Çocuklarda İdrar Kaçırma
Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda enürezis olarak da adlandırılan idrar kaçırma, istem dışı idrar kaybıdır. Küçük çocukların idrar yapma dürtülerini kontrol edememeleri normaldir; ancak, beş yaşına geldiklerinde çocukların tuvalet eğitimi almaları ve böylece idrarlarını kontrol edebilmeleri gerekir. Bu noktadan sonra üriner inkontinans daha ileri tedavi gerektiren bir sorun haline gelir.
Bebeklerde İdrar Kontrolü ve Tuvalet Eğitimi
Bebekler ne zaman idrar yapacaklarını kontrol edemezler; bu nedenle, mesaneleri belirli bir noktaya kadar dolduğunda, kaslar mesanelerini boşaltmak için otomatik olarak kasılır. Bebeklerin beyni ve sinir sistemi büyüyüp olgunlaştıkça, beyin mesanenin dolmak üzere olduğunu gösteren mesajları algılamaya başlar ve mesaneye sinyaller gönderir. Bu, çocuğun idrar yapmak için uygun bir yere ulaşana kadar kasılmaları tutmasını sağlar.
Bu genellikle, yürümeye başlayan çocuğun tuvalet eğitimi aldığı yaklaşık iki yaşında olur, ancak yaş çocuklar arasında büyük ölçüde değişebilir.
Genç erkeklerin, genç kızlara kıyasla idrara çıkmayı kontrol etmede zorluk çekmesi ve inkontinans yaşaması daha olasıdır. Çocuklarda idrar kaçırma gündüz ve gece olmak üzere ikiye ayrılır.
Çocukların yaklaşık %17-20’si gün içinde semptomlar yaşar ve bu çocukların 20’sinden 1’i gece yatak ıslatma sorunu yaşar. Beş yaşındaki çocuklarda tek başına gece idrar kaçırma sorunu yaklaşık %8-20’dir. Bazı kişiler bu durumdan etkilenmezler ve gece boyunca yetişkinliğe kadar mesane kontrolünden yoksun kalmaya devam ederler.
Çocuklarda İdrar Kaçırmanın Psikolojik Etkisi
Üriner inkontinans yaşayan çocukların psikolojik olarak önemli ölçüde etkilenmeleri yaygındır. Bu da onların genel sağlıklarında ve yaşam kalitelerinde bir fark yaratabilir.
Çocuklar diğer çocuklarla sosyal olarak etkileşime girmeye başladıklarında, yaşadıkları deneyimler karakterleri üzerinde kalıcı bir etki bırakır. İnkontinans, karakterlerini şekillendiren çocuklar için utanç verici durumlar sunabilir. Sonuç olarak, üriner inkontinansı olan beş yaş üstü çocukların uygun şekilde tedavi edilmesi zorunludur. Bir fayda sağlayabilecek olası nedenleri ve müdahaleleri belirlemek için durumun değerlendirilmesi yapılmalıdır. Başarılı tedavi, semptomlarında ve çocuğun psikososyal esenliğinde önemli bir fark yaratabilir.
Çocuklarda İdrar Kaçırma Nedenleri
Enürezisin birkaç olası nedeni vardır ve şu şekildedir;
- Endişe
- Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
- Kafein alımı
- Kabızlık
- Teşhis edilmemiş diyabet
- Hormonal dengesizlikler
- Aşırı aktif mesane
- Gecikmiş zihinsel gelişim
- Küçük mesane
- İdrar yollarının anatomik anormallikleri
- İdrar yolu enfeksiyonu
Mümkünse, durumun yönetimine yardımcı olmak için potansiyel nedenler tanımlanmalıdır.
Çocuklarda İdrar Kaçırma Probleminin Arkasında Ne Var?
Çocukların beş yaşından sonra yatağı ıslatmaları, gün içinde idrar kaçırmalarından daha yaygındır. Çocuğunuz yatak ıslatma sorunu yaşıyorsa buna şu faktörler etki ediyor olabilir;
Genler: Her iki ebeveyn de altını ıslattıysa, çocuğun gece idrar kaçırma sorunu yaşama olasılığı yüzde 80’dir.
Derin uyku: Gece inkontinansı, bir çocuğun derin uykusu olmasıyla da ilgilidir.
Daha küçük bir mesane: Çocuğunuzun mesanesi yaşıtlarına göre daha küçük olabilir, bu da mesanenin dolmasını ve taşmasını kolaylaştırır.
Sıvı birikmesi: Yatağını ıslatan çocukların diğer çocuklara göre daha fazla sıvı tutma eğiliminde olduğu bilinmektedir. Vücudumuz, kalbimiz gibi organlarımız için sıvı tutar. Ancak uyurken, kalbinizin çok çalışmasına gerek kalmaz ve vücudunuz fazla sıvıdan kurtulur. Gün içinde daha aktif olan çocuklar, aktif olmayan çocuklara göre daha fazla sıvı tutarlar.
Dahili alarm hala gelişmektedir: Hepimizin, mesanemizin boşaltılması gerektiğinde bizi uyandıran dahili bir alarmı vardır. Çocuk büyüdükçe alarm daha güçlü hale gelir.
Hormonlar idrar seviyelerini düşürmez: İdrar üretimini yavaşlatmak için geceleri antidiüretik hormon salınır, ancak bazı çocuklar uyurken idrarını tutmak için yeterince hormon üretmiyor olabilir.
Endişe: Yeni bir bebek ya da kardeş gibi kaygı ve stresli olaylar, çocuğun gece tuvalet eğitimine daha uzun zaman ayırmasına veya zaten lazımlık eğitimi almış bir çocuğun mesane sorunları yaşamaya başlamasına neden olabilir.
Uyku apnesi: Enflamasyon veya bademciklerinin veya geniz etinin büyümesi nedeniyle geceleri nefes almakta zorlanıyorsa, gece idrar kaçırmaya neden olabilir. Çoğu zaman, uyku apnesini tedavi etmek de idrar kaçırma sorununu önlemeye yardımcı olabilir.
Fiziksel problemler: Sadece az sayıda çocuk için gece idrar kaçırma nedeni mesane veya üretrada bir tıkanıklık olabilir.
Farmakolojik Olmayan Tedavi
Çoğu durumda, tedavi ilaç kullanılmadan başlamalıdır. Çünkü çocuğun sorunu uygun bakımla aşması muhtemeldir. İlk olarak, özellikle günün sorunlu saatlerinde, örneğin yatmadan önce, sıvı alımını sınırlamak gibi davranış değişiklikleri yapılmalıdır. Kafein bilinen bir idrar söktürücüdür ve idrara çıkma sıklığını artırır; bu nedenle gazlı içecekler gibi kafein içeren içeceklerden kaçınılmalıdır.
Gece boyunca semptomları olan ve altını ıslatan çocuklar için, gece yarısı bu çocukları tuvalete götürmek için uyandırmak faydalı olabilir. Ek olarak, idrar algıladığında çalacak şekilde ayarlanmış bir nem alarmı, çocuğun idrara çıkmaya yakın olduğu zaman uyandırılmasına yardımcı olabilir.
Gün içindeki semptomlar daha büyük bir sorun teşkil ediyorsa, mesane eğitimi teknikleri faydalı olabilir. Bu, rutin oluşturmaya ve iyi idrara çıkma alışkanlıkları oluşturmaya yardımcı olan egzersizleri ve idrara çıkma programını içerir.
Farmakolojik Tedavi
DEHB ve kabızlık gibi altta yatan diğer sağlık durumlarının yönetiminde, idrar kaçırma semptomlarını iyileştirmek için ilaçlara sıklıkla ihtiyaç duyulur. Aşırı aktif mesane problemliyse, antikolinerjik ilaçlar mesanenin detrüsör kasının kasılmasını ve buna bağlı inkontinansı engellemeye yardımcı olabilir.
Çocuğun ve ailenin yüksek derecede motivasyonu, idrar kaçırma sorununu önlemenin anahtarıdır. Gündüz idrar kaçırma tedavisi olarak başarılı bir yönetim, çok fazla zaman ve çaba gerektiren, aynı zamanda uzun süre devam eden bir süreçtir. Olumlu pekiştirme tedavinin temel dayanağı olmalıdır ve cezanın bunda rolü yoktur. Yılda yaklaşık %15’lik bir kısım kendiliğinden gündüz idrar kaçırma probleminin üstesinden gelmektedir. Aynı zamanda çocukların %20’si sadece davranışsal değişikliklerle idrar kaçırma sorununu geride bırakabilir.